Μια γενική επισήμανση είναι ότι η συμμετοχή των πολιτών στη
εκπαίδευση ενηλίκων, παραμένει ακόμη και σήμερα στα χαμηλότερα επίπεδα έναντι
άλλων χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Συγκεκριμένα, σε όλες τις σχετικές έρευνες η
Ελλάδα κατατάσσεται στις τρεις τελευταίες θέσεις στην ΕΕ-27 ως προς τα
ποσοστά συμμετοχής των πολιτών σε
προγράμματα εκπαίδευσης ενηλίκων.
Με βάση τα στοιχεία πρόσφατης έρευνας, η οποία διενεργήθηκε
από το Ινστιτούτο Εργασίας της ΓΣΕΕ και το Ινστιτούτο Μικρών Επιχειρήσεων της
ΓΣΕΕ, σε αντιπροσωπευτικό δείγμα εργαζομένων, ανέργων και αυτοαπασχολούμενων
διαμορφώνεται η παρακάτω εικόνα: Ποσοστό 15,9% των ερωτηθέντων αναφέρει ότι
κατά τη διάρκεια του 2011 συμμετείχε σε πρόγραμμα συνεχιζόμενης επαγγελματικής
κατάρτισης. Ακόμη χαμηλότερο είναι το ποσοστό συμμετοχής σε προγράμματα γενικής
εκπαίδευσης ενηλίκων (9,2%). Διαφοροποιήσεις υπάρχουν στην συμμετοχή των
πολιτών με αποτέλεσμα να έχουμε μικρότερη συμμετοχή των πολιτών με σχετικά χαμηλό
επίπεδο τυπικής εκπαίδευσης, που ανήκουν σε χαμηλότερες εισοδηματικές
κατηγορίες και εκείνοι που βρίσκονται εκτός της αγοράς εργασίας.
Το νέο θεσμικό πλαίσιο που δημιουργήθηκε με τον Ν.3879/2010
θεσμοθετεί τα Κέντρα Διά Βίου Μάθησης ως
τον νέο τύπο φορέων για την αποκέντρωση της διά βίου μάθησης στους ΟΤΑ της
χώρας. Σύμφωνα με το Εθνικό Πλαίσιο για την Διασφάλιση της Ποιότητας στην
Δια Βίου Μάθηση, η υλοποίηση των
προγραμμάτων Δια Βίου Μάθησης θα πρέπει να διέπεται από τις κάποιες βασικές
αρχές.
Ας δούμε ποιες είναι αυτές οι αρχές και αν ο τρόπος λειτουργίας των ΚΔΒΜ των ΟΤΑ
τις έθεσε σε εφαρμογή.
1.Η Δια Βίου Μάθηση είναι ελκυστική που σημαίνει ότι παρέχονται
κίνητρα για την συμμετοχή υψηλού επιπέδου εκπαιδευτών στο θεσμό. Η εκπόνηση των
προγραμμάτων σπουδών βασίζεται σε πρότυπα εκπαιδευτικά, επαγγελματικά και
πρότυπα αξιολόγησης. Οι εκπαιδευτές εφαρμόζουν μεθόδους που συνάδουν με τις
αρχές της εκπαίδευσης ενηλίκων. Οι αποκτώμενες γνώσεις ,ικανότητες και
δεξιότητες προσδίδουν κύρος στον απόφοιτο. Τα προγράμματα που υλοποιήθηκαν από
τα ΚΔΒΜ των ΟΤΑ τα τελευταία χρόνια στην
ουσία δεν εναρμονίσθηκαν με τα παραπάνω , με εξαίρεση την επιμόρφωση των
εκπαιδευτών η οποία όμως ακόμη και σήμερα δεν είναι βασική προϋπόθεση για την
επιλογή τους.
2.Η Δια Βίου Μάθηση σχετίζεται με τις ανάγκες της αγοράς
εργασίας που σημαίνει ότι η υλοποίηση των προγραμμάτων λαμβάνει υπόψη τις
διαφορετικές ανάγκες των εκπαιδευομένων, ότι οι αποκτώμενες γνώσεις, δεξιότητες και
ικανότητες αναγνωρίζονται και εντάσσονται
στο Εθνικό Πλαίσιο Προσόντων ότι οι
αποκτηθείσες γνώσεις και ικανότητες εξασφαλίζουν την παραμονή η επανένταξη στην
αγορά εργασίας. Σήμερα τόσο τα προγράμματα Εθνικής Εμβέλειας όσο και τα Τοπικής
Εμβέλειας που έχουν σχεδιασθεί από το ΙΝΕΔΙΒΙΜ δεν έχουν συνάφεια με τις
απαιτούμενες δεξιότητες στην αγορά εργασίας και βέβαια δεν έχουν ενταχθεί στο Εθνικό
Πλαίσιο Προσόντων.
3. Η Δια Βίου Μάθηση είναι αειφόρος και προάγει την κοινωνική
συνοχή που σημαίνει ότι ο σχεδιασμός των προγραμμάτων βασίζεται στην συνεχή
διάγνωση των αναγκών των εκπαιδευομένων ότι τα αποκτηθέντα προσόντα δίνουν
πρόσβαση σε άλλες διαδρομές μάθησης και ότι οι αποκτώμενες δεξιότητες, γνώσεις
και ικανότητες βελτιώνουν την ιδιότητα του ενεργού πολίτη. Παρά το γεγονός ότι
μέσα από διαδικτυακή διαδικασία εκπονήθηκε διάγνωση των εκπαιδευτικών αναγκών,
στην πράξη δεν υπήρξε επανατροφοδότηση και επανασχεδιασμός των θεματικών
ενοτήτων.
4.Η Δια Βίου Μάθηση χρησιμοποιεί πόρους υψηλών προδιαγραφών
που σημαίνει ότι οι εκπαιδευτές διαθέτουν κατάλληλα και επαρκή μέσα, ότι οι δομές είναι σύγχρονες και ικανοποιούν
ποιοτικά κριτήρια ότι οι εκπαιδευτές επιμορφώνονται τακτικά με την συμμετοχή
τους σε προγράμματα εκπαίδευσης εκπαιδευτών. Με την μείωση της κρατικής επιχορήγησης
των ΟΤΑ, είναι προφανές ότι δεν υπήρξε η δυνατότητα χρηματοδότησης σύγχρονης
υλικοτεχνικής υποδομής.
5.Η Δια Βίου Μάθηση υλοποιείται με κοινωνική υπευθυνότητα
που σημαίνει ότι υπάρχουν κίνητρα για την συμμετοχή των ευάλωτων κοινωνικά
ομάδων, ότι υπάρχουν προγράμματα ειδικά σχεδιασμένα για την κάλυψη των αναγκών
των ευάλωτων κοινωνικά ομάδων, ότι οι δομές καλύπτουν τις απαραίτητες προϋποθέσεις
προσβασιμότητας για ΑΜΕΑ. Σε πολλές περιπτώσεις τα προγράμματα των ΚΔΒΜ των ΟΤΑ
υλοποιούνται σε μάλλον ακατάλληλους χώρους για τα άτομα με κινητικές αναπηρίες.
Τέλος, το θεσμικό πλαίσιο της λειτουργίας των ΚΔΒΜ των ΟΤΑ,
προσαρμοσμένο στις προδιαγραφές της Ε.Ε για την εκπαίδευση ενηλίκων, έθεσε την
βάση για μια αποκεντρωμένη Δια Βίου Μάθηση, που θα λειτουργεί με πρότυπες διαδικασίες.
Η δυσμενής οικονομική
συγκυρία μετατόπισε την ιεράρχηση των
προτεραιοτήτων και μέχρι στιγμής ένα χρήσιμο εργαλείο έχει μείνει ‘σχέδιο επί
χάρτου’.
Προτάσεις:
·
Να υπάρξει χρηματοδότηση των ΟΤΑ
για την βελτίωση των δομών των ΚΔΒΜ
·
Να ολοκληρωθεί η ανάπτυξη του
εκπαιδευτικού υλικού για τα προγράμματα εθνικής εμβέλειας
·
Να ξεκινήσουν να υλοποιούνται τα προγράμματα
με πιστοποιημένους εκπαιδευτές στην εκπαίδευση εκπαιδευτών
·
Να υπάρξει μεγαλύτερη ευελιξία και
λιγότερη γραφειοκρατία στον σχεδιασμό και υλοποίηση προγραμμάτων τοπικής
εμβέλειας
